|
W ostatnich latach I wojny światowej rosły szanse Polaków na odbudowę niepodległego państwa. Rosja, w której władzę przejęli komuniści, pogrążała się w kryzysie i stopniowo się rozpadała, a Niemcy i Austro-Węgry ponosiły klęski na frontach i zmagały się z trudnościami wewnętrznymi. W Niemczech w wyniku rewolucji, która wybuchła 9 listopada 1918 roku obalona została monarchia, a władzę przejęli socjaliści. Austro-Wegry już w październiku 1918 roku zaczęły się rozpadać na szereg mniejszych państw, a w listopadzie abdykował Karol I, ostatni cesarz z dynastii Habsburgów. Niepowodzenia państw zaborczych skłaniały do wzmożonej aktywności powstałe w czasie wojny polskie ośrodki polityczne i wojskowe, zarówno na ziemiach polskich, jak i na emigracji. W środowisku emigracyjnym największą rolę odgrywał Roman Dmowski, a na ziemiach polskich Józef Piłsudski przebywający w niemieckim Magdeburgu.
Józef Piłsudski, cieszący się sławą antycarskiego rewolucjonisty, przywódcy legionów i niemieckiego więźnia, powrócił z Magdeburga do okupowanej przez Niemców Warszawy 10 listopada 1918 roku i przejął dowództwo nad polskim wojskiem. 11 listopada 1918 roku podjął rozkaz o rozbrajaniu Niemców, którzy nie stawiali oporu. Tego samego dnia Niemcy podpisali rozejm kończący I wojnę światową. Dzień ten uznano za symboliczną datę odzyskania prze Polskę niepodległości i ustanowiono w tym dniu Narodowe Święto Niepodległości.
|